Ermeni Soykırımı üzerine çalışmalar yapan tarihçi Prof. Dr. Taner Akçam, Irkçılığa, Milliyetçiliğe ve Ayrımcılığa Karşı Aktivist Eylemi Birliği’nin (AKEBİ) Almanya’nın başkenti Berlin’de Salı akşamı (25 Kasım) düzenlediği “100 yıl sonra: Ermeni Soykırımı’nın tanınması” başlıklı toplantıya katıldı. Rosa Luxemburg Vakfı’nın katkılarıyla, Vakfın Berlin Friedrichshain’daki merkezinde düzenlenen toplantıda, Ermeni Soykırımı’nın Türkiye’de devlet ve sivil toplum düzeyinde tanınması için neler yapılması gerektiği ele alındı. Almanca’ya simultane çevrilen toplantıyı 200 civarında davetli izledi. Akçam’ın konuk olduğu toplantı AKEBİ’nin Ermeni Soykırımı’nın 100. yılı nedeniyle düzenleyeceği etkinliklerin ilkini oluşturdu.
Toplantıyı yöneten AKEBİ Yönetim Kurulu Üyesi Ufuk Danışman’ın sorularını yanıtlayan Akçam, Türkiye’nin Ermeni Soykırımı ile olan sorununu İsrail ve Almanya modelinde olduğu gibi çözebileceğini söyledi. “Bir hak arama komisyonu kurulur. Diaspora ile ayrı, Ermenistan ile ayrı anlaşma yapıp, bu haksızlığı gidermek için bir yol haritası çıkarabilir” diyen Akçam, Almanya’nın Türkiye’ye iyi bir örnek oluşturabileceğini belirtti.
Yerleşim hakkının insanların en temel haklarından biri olduğuna dikkat çeken Akçam, “1915’e ilişkin yapılabilecek şeylerden biri de Ermenilere vatandaşlık vermenin de ötesinde geri dönüp yerleşmek isteyenlere bu olanağın sağlanmasıdır” dedi.
“Türkiye’deki negatif diaspora algısını aşmak gerekiyor”
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) Clark Üniversitesi’nde tarih dersleri veren Akçam, Ermeni Soykırımı’nın tanınması yönünde sivil topluma da önemli görevler düştüğünü vurguladı. Bu konudaki en önemli görevin, “Ermeni diasporası ile Türkiye’deki sivil toplumun buluşmasını sağlamak olmalıdır” diyen Akçam sözlerini şöyle sürdürdü: “Birbirimizi bulmak zorundayız. Ermeni diasporasının adalet arayışı ile Türkiye’deki sivil toplum hareketinin özgürlük arayışının buluşması lazım. Türkiye’deki negatif diaspora algısını aşmak gerekiyor.”
ABD’nin soykırımı tanımasının etkileri
Toplantıda, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Ermeni Soykırımı’nı federal düzeyde tanıması halinde doğabilecek sonuçlar da ele alındı. Akçam, Ermeni Soykırımı’nın ABD’de federal düzeyde tanınmasının Türkiye açısından ciddi anlamda hukuksal sonuçlarının olacağına dikkat çekti. ABD’nin İncirlik Üssü’nün arazisinin bir Ermeniye ait olduğunu belirten Akçam, bu konudaki davanın sonuçlanabilmesi için federal hükümetin yapılanın soykırım ya da insanlık suçu olduğunu kabul etmesi gerektiğini söyledi.
Akçam, Türkiye’nin 1928 yılında çıkardığı kanunla, Ermenilerden kalan malk ve mülklerinden elde edilen kazancın hak sahipleri ortaya çıktığı takdirde, hak sahiplerine verilmesinin güvence altına alındığını hatırlattı. Akçam sözlerini şöyle sürdürdü: “Kaliforniya’da bir grup avukat bu yönde bir dava açtılar ve bu kanuna dayanarak hak sahipleri adına başvuruda bulundular. Dava ilerleyemiyor çünkü federal hükümet bu konuda dava açmanın yolunu açacak adımları atmamış durumda. ABD’de federal düzeyde soykırım kararı alınsa Türkiye üzerinde inanılmaz bir mali baskı oluşacaktır.”
“Türkiye’de sol, İttihat Terakki’den doğmuştur”
Solun Soykırım ile yüzleşmede gecikmesinin 3 temel nedeni olduğunu ifade eden Akçam, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türk solu CHP’nin arka bahçesinin çocukları olarak tarihle yüleşmekte zorlanır. Türk solunda varolan anti-emperyalist fikriyat bu yüzleşmede solcusundan sağcısına bütün siyasal hareketlerde hakimdir. Buna göre Emperyalistler, hristiyanlar; bizim ülkemizi bölüp parçalamak istediler, biz de buna karşı biraraya gelerek bağımsızlığımızı elde ettik. Dolayısıyla Ermeniler ve diğer hristiyanları komprador burjuvazinin Türkiye’deki uzantıları olarak kabul etti. Aslında şu an buradan bakıldığında bildiğimiz anti semitist bakış açısına denk düşen bir yaklaşımdır.
Diğer bir faktör ise, Türk solu, kendisini devlet karşısında hep kurban olarak gördüğünden daima talep etmeye yönelmiştir. Oysa Ermeni Soykırımı ile yüzleşmede bu ters yönde bir durumdur ve sol, bu kez adil olanı vermek durumundadır. Kendisine fail olarak bakılmaktadır. Bu da son derece rahatsız edicidir.”
AKEBİ’nin etkinlikleri
AKEBİ’nin, Ermeni Soykırımı’nın 100. yıldönümü dolayısıyla düzenlediği etkinlikler önümüzdeki haftalarda da sürecek. 11 Aralık Perşembe günü düzenlenecek toplantı “Türk ve Kürt Solunda Ermeni Soykırımı Algısı” başlığını taşıyor. Berlin’de Rosa Luxemburg Vakfı salonunda düzenlenecek toplantıya konuşmacı olarak Kadriye Karcı ve Recep Maraşlı katılacak.
